Da là một trong những cơ quan phức tạp và đa năng nhất của cơ thể con người, chiếm một diện tích bề mặt lớn cũng như trọng lượng đáng kể. Cấu trúc của da gồm hai lớp quan trọng: lớp biểu bì là lớp ngoài cùng và lớp trung bì nằm dưới lớp biểu bì.
Đáng chú ý, mọi tổn thương tới da đều ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các chức năng này. Hãy cùng Silcot đọc bài viết này để khám phá sâu hơn về cấu tạo của da và chức năng quan trọng của nó.
Trình bày cấu tạo của da là gì?
Cấu tạo của da gồm ba tầng lớp: biểu bì, trung bì, hạ bì và mỗi tầng này mang đặc điểm và chức năng riêng biệt.
Lớp biểu bì
Biểu bì là tầng ngoài cùng của da, mặc dù không có mạch máu riêng nhưng vẫn nhận được dinh dưỡng từ mạch máu của lớp trung bì. Độ dày của biểu bì có thể thay đổi tùy theo vị trí trên cơ thể và các bộ phận khác nhau, thường nằm trong khoảng từ 0,5 đến 1 mm.
Trong biểu bì, tế bào chính được gọi là keratinocytes chúng bắt nguồn từ lớp đáy của da. Trong quá trình sừng hoá, các tế bào sừng ở bề mặt biểu bì sẽ dần bong tróc và được thay thế bởi các tế bào sừng mới.
Lớp sừng: nằm ở ngoài cùng của biểu bì, không thấm nước và chức năng chính của nó là ngăn chặn sự xâm nhập của các yếu tố gây hại như vi khuẩn và virus. Hơn nữa, biểu bì bảo vệ nội tạng, mạch máu và dây thần kinh khỏi những tổn thương.
Ở lớp đáy của biểu bì: có sự phân bố đều đặn của tế bào melanocytes, chúng tạo ra sắc tố melanin quyết định màu da. Sự biến đổi lượng melanin cũng ảnh hưởng đến màu sắc của da.
Biểu bì là lớp giúp chúng ta quan sát tình trạng da như khả năng chống nắng, độ ẩm và nói lên tình trạng sức khỏe của da. Quá trình lão hóa da thường xảy ra ở các lớp sâu hơn trong cấu trúc da.
Lớp trung bì
Kế sát lớp biểu bì là lớp trung bì, lớp dày nhất trong cấu trúc da, chứa nhiều collagen và elastin cần thiết. Collagen chịu trách nhiệm duy trì cấu trúc của da, trong khi elastin giữ vai trò thiết yếu trong quá trình phục hồi da.
Lớp trung bì cũng chứa các thành phần khác như nang lông, mạch máu, tuyến mồ hôi, dây thần kinh và tuyến bã nhờn.
Dây thần kinh ở lớp trung bì giúp cảm nhận nhiệt độ, áp suất, cảm giác đau và phản ứng khi bị kích thích. Các vùng da có mật độ dây thần kinh cao như ngón tay và ngón chân thường đặc biệt nhạy cảm.
Tuyến mồ hôi có chức năng cần thiết trong việc điều tiết nhiệt độ cơ thể và tiết mồ hôi khi chúng ta gặp áp lực căng thẳng hoặc trong điều kiện nhiệt đới để làm mát cơ thể.
Tuyến bã nhờn giúp giữ độ ẩm trên da và ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân có hại bằng cách sản xuất dầu. Một hoạt động tuyến bã nhờn không cân đối có thể dẫn đến làn da khô hoặc làm tăng nguy cơ lão hóa sớm. Nếu tuyến bã nhờn hoạt động quá mạnh, điều này có thể dẫn đến mụn trứng cá.
Nang lông ở lớp trung bì có nhiệm vụ trong việc điều hòa nhiệt độ của cơ thể và mạch máu chịu trách nhiệm cung cấp dinh dưỡng cho da.
Lớp hạ bì
Lớp hạ bì thường được gọi là lớp mỡ dưới da, là tầng dưới cùng của cấu trúc da. Lớp này bao gồm các mô liên kết và phân tử chất béo. Vì vậy, lớp hạ bì đóng vị trí cần thiết trong việc cách nhiệt và bảo vệ các mô bên dưới khỏi các tổn thương.
Độ dày của lớp hạ bì có sự biến đổi tùy theo vị trí trên cơ thể. Ví dụ, ở mí mắt độ dày của lớp hạ bì chỉ vài milimet, trong khi ở vùng ngực, bụng, và mông, lớp mỡ dưới da có độ dày vài centimét.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các mô mỡ dưới da này có thể giảm đi theo thời gian do quá trình lão hóa.
Lớp hạ bì không chỉ giữ cơ thể ấm áp mà còn đóng vị trí trong việc cung cấp một lượng chất béo dự trữ cho cơ thể. Đây là lý do tại sao sự thay đổi trong lớp mỡ dưới da có thể ảnh hưởng đến hình dáng và vẻ ngoại hình của mỗi người theo thời gian.
Chức năng của da
Da được tạo từ nhiều lớp tế bào và yếu tố khác nhau hoạt động cùng nhau để tạo ra một làn da khỏe mạnh. Mỗi lớp có nhiệm vụ riêng biệt trong việc thực hiện chức năng tổng thể của da như sau:
Chức năng bảo vệ của da
Chức năng của da người rất quan trọng và đa dạng. Nó hoàn thành nhiệm vụ tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể trong cuộc chiến với môi trường ngoài. Dưới đây là mô tả cụ thể:
- Chống tác động cơ học: Da đảm nhiệm là một hàng rào vật lý đầu tiên, đảm bảo an toàn cho cơ thể trước mọi áp lực, tác động hoặc chấn thương từ hoàn cảnh xung quanh. Khi da trải qua gây ra mạnh, các vết thương có thể xuất hiện.
- Duy trì độ ẩm và chất lỏng: Nhờ vào kết cấu chặt chẽ của lớp biểu bì bên ngoài (lớp sừng), da giữ được chất lỏng và độ ẩm cần thiết cho cơ thể. Đồng thời, nó ngăn chặn sự hấp thụ chất lỏng ở ngoài. Điều này cho phép chúng ta tắm biển, bơi lội và đi dưới mưa mà không phải lo lắng về việc cơ thể hấp thụ chất có hại hoặc mất nước quá mức qua da.
- Bảo vệ khỏi bức xạ: Melanin, một hắc sắc tố trong lớp biểu bì, giúp bảo vệ da khỏi các vấn đề da liễu như ung thư da. Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe da, chúng ta cần tránh tiếp xúc quá mức với ánh nắng mặt trời bằng cách sử dụng kem chống nắng..
- Ngăn ngừa nhiễm trùng: Lớp màng ẩm mỏng trên da rất cần thiết trong việc ngăn chặn sự xâm nhập của các chất hoặc sinh vật lạ như vi khuẩn, vi rút và nấm. Ngoài ra, lớp biểu bì còn có tế bào Langerhans, giúp điều chỉnh các phản ứng miễn dịch đối với mầm bệnh tiếp xúc với da.
Chức năng điều hòa thân nhiệt cho da
Chức năng điều chỉnh nhiệt của da có trách nhiệm trong việc bảo vệ nhiệt độ cơ thể ổn định, phản ứng với các yếu tố thời tiết và nhiệt độ ở ngoài như sau:
- Da điều chỉnh nhiệt độ bằng cách sử dụng các tuyến mồ hôi và mạch máu ở lớp hạ bì. Khi cơ thể nhiệt độ cao, tuyến mồ hôi hoạt động để tiết mồ hôi và khi mồ hôi bay hơi nhiệt độ cơ thể sẽ giảm.
- Tiết mồ hôi là một cách hiệu quả để làm giảm nhiệt độ cơ thể. Khi mồ hôi bay hơi từ da, nhiệt độ cơ thể giảm do quá trình bay hơi này hấp thụ nhiệt từ cơ thể.
- Lớp hạ bì cũng giúp điều chỉnh nhiệt độ bằng cách giãn mạch (làm to các mạch máu nhỏ) để cung cấp nhiều nhiệt cho da và tạo điều kiện để mồ hôi bay hơi. Ngược lại, khi cơ thể cần giữ nhiệt, các mạch máu nhỏ co lại để giữ lại nhiệt độ bên trong cơ thể.
- Lớp mỡ dưới da không chỉ làm nhiệm vụ cách nhiệt, giúp ngăn cơ thể mất nhiệt độ trong điều kiện lạnh mà còn giảm ảnh hưởng của nhiệt độ lạnh vào cơ thể.
Chức năng cảm giác
Da ở lớp hạ bì chứa các đầu dây thần kinh, giúp chúng ta cảm nhận các cảm giác như nhiệt độ, áp lực, tiếp xúc và đau. Các cảm giác này có chức năng trong việc bảo vệ chúng ta khỏi những tổn thương do bỏng (bao gồm bỏng độ một và độ hai).
Tuy nhiên, đáng chú ý là trong trường hợp bỏng độ ba, các đầu dây thần kinh trên da đã bị phá hủy do đó chúng ta không cảm nhận được đau đớn từ vết thương này nữa.
Chức năng bài tiết
Khả năng tiết mồ hôi của da quyết định trong việc giữ gìn sự mềm mại của làn da, cân bằng độ ẩm, và lipids trên bề mặt da. Giúp bảo vệ da khỏi vi khuẩn, nguy cơ nhiễm nấm và đồng thời ngăn chặn sự thấm nước từ cảnh quan xung quanh cũng như ngăn cản việc mất quá nhiều nước qua da.
Chức năng tạo Melanin
Khi sản xuất Melanin trong lượng cần thiết, nó làm nhiệm vụ bảo vệ da khỏi ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời, giúp duy trì cân bằng nhiệt độ cho cơ thể và kháng khuẩn.
Đặc biệt, Melanin có tính năng quan trọng trong việc chống lại quá trình oxy hóa cho làn da, bảo vệ sự tươi trẻ và làn da khỏe mạnh.
Các chức năng khác
Làn da không chỉ là bề mặt bảo vệ cơ thể mà còn là một bảng điều khiển của tình trạng sức khỏe và cảm xúc của chúng ta. Màu sắc và tình trạng da không chỉ phản ánh về tình hình bên ngoài mà còn tiết lộ về sức khỏe nội tiết, tình trạng tinh thần và thậm chí là vị trí địa lý và nguồn gốc của một người.
Da không chỉ là vỏ bọc bên ngoài, nó còn là bảo vệ và nguồn cung cấp dinh dưỡng cho toàn bộ cơ thể, thể hiện sự kết nối tinh thần và thể chất của con người.
Chuyện gì sẽ xảy ra khi da bị tổn thương?
Da và cấu trúc của nó đóng một vị trí quan trọng trong sức khỏe và cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Một làn da khỏe mạnh thể hiện bằng việc có màu sắc đều đặn, kết cấu mềm mại, độ đàn hồi và độ ẩm cân bằng. Da ở trạng thái này hoạt động tốt trong việc kiểm soát sự thải độc, điều tiết nhiệt độ cơ thể và cảm giác tiếp xúc với thế giới xung quanh.
Tuy nhiên, khi cấu trúc da bị tổn thương, lớp hàng rào lipid bảo vệ da trở nên yếu đuối, gây ra nhiều vấn đề khác nhau:
- Da trở nên căng thẳng, thiếu độ ẩm, và mất tính đàn hồi, xuất hiện dấu hiệu sạm nám, da khô, và tình trạng bong tróc.
- Làn da trở nên tối màu, mất đi sự tươi sáng và sức sống, mất đi tính mịn màng và sáng bóng.
- Da trở nên nhạy cảm, dễ bị kích ứng bởi các yếu tố từ môi trường như bụi bẩn, khói thuốc lá, tia UV từ ánh nắng mặt trời, và thay đổi nhiệt độ, cũng như do sử dụng sản phẩm mỹ phẩm không phù hợp.
- Da có thể phát triển các vấn đề về mụn như mụn trứng cá, viêm nhiễm, gây tổn thương cho tế bào và cấu trúc da. Nếu không được chăm sóc, da sẽ mất đi chức năng bảo vệ và tái tạo của nó.
- Các loại bệnh về da liễu như sạm nám, chàm, ngứa da, nổi bọc nước và thậm chí cả ung thư da có thể xuất hiện khi da không ở trong tình trạng tốt nhất.
Vì vậy, việc chăm sóc và bảo vệ làn da không chỉ là vấn đề về vẻ đẹp mà còn là một phần quyết định của việc duy trì sức khỏe tổng thể.
Kết luận
Những chia sẻ ở trên về cấu trúc của da cũng như chức năng của chúng. Hy vọng rằng thông tin từ Silcot đã giúp bạn hiểu sâu hơn về làn da. Từ đó, bạn có thể áp dụng những phương pháp chăm sóc da phù hợp và chuẩn mực hơn để duy trì làn da khỏe mạnh và rạng ngời.
